Сэлэнгэ аймаг

1931 онд Сэлэнгэ аймгийг анх “Газар тариалангийн аймаг” нэртэйгээр байгуулж, 1934 онд ард олны хүсэлтээр “Сэлэнгэ аймаг” хэмээн нэрлэсэн байна. Анх байгуулагдсанаасаа хойш эх орныхоо умард дархан хилийн амар амгалан байдлыг сахиж, Монгол Улсынхаа ард иргэдийг эрүүл, аюулгүй эх орныхоо хөрсөнд ургасан экологийн цэвэр бүтээгдэхүүнээр хангах эрхэм үүргийг хүлээж ирсэн. Монгол төрөөс Сэлэнгэчүүдийг 1932, 1976 онуудад Төрийн дээд шагнал Хөдөлмөрийн гавъяаны улаан тугийн одон, 2009 онд Монгол Улсад Атар газар эзэмшсэний 50 жилийн ойг тохиолдуулан Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн зарлигаар Төрийн дээд одон Сүхбаатарын одонгоор тус тус шагнасан. Байгалийн өвөрмөц тогтоц, түүх соёлын дурсгалт газруудтай. Сэлэнгэ аймаг 41.1 мянган км2 газар нутагтай. Нийт нутгийн 50,6 хувь нь хөдөө аж ахуйн эдэлбэр газар, 43,6 хувь нь ойн сан, 8,2 хувь нь улсын тусгай хэрэгцээний, 0,5 хувь нь усан сан бүхий газартай.
Аймгийн аж үйлдвэрийн салбарт улсад төдийгүй гадаад зах зээлд үйлдвэрлэл технологи, бүртээгдэхүүнээрээ танигдсан Зүүнхараагийн “Спирт бал бурам”, “Хөтөлийн цемент шохой”, Ерөөгийн “Болд төмөр Ерөө гол” төмрийн хүдрийн үйлдвэр, Зүүнбүрэн, Баянгол сумдын ургамлын тосны үйлдвэр, Сүхбаатар сумын гурилын “Сэлэнгэ-Алтан Тариа” зэрэг үйлдвэрүүдтэй. Газар тариалангийн салбарт улсын хэрэгцээт үр тарианы 50.6, төмсний 25.7, хүнсний ногооны 34.6, байгалийн хадлангийн 13.3 хувийг үйлдвэрлэж үр тариа, хадлангаар улсад тэргүүлдэг, аж үйлдвэрийн салбарт улсын хэмжээний спиртийн 30.5, шохойн 47.1, цементийн 24.9 орчим хувийг дангаараа үйлдвэрлэдэг зэрэг амжилтуудаараа Монгол Улсын 10 удаагийн шилдэг аймгаар шалгарсан. Сэлэнгэ нутгийг сонирхсон иргэд усан аялал, шувуу ажиглах-судалгаа шинжилгээний аялал, түүх соёлын дурсгалт газруудын аялал, олон ястны зан заншил-амьдрал ахуйтай танилцах аялал, нутгийн иргэдэд түшиглэсэн байгалийн аялал, шашин мөргөлийн аялал, эргэн дурсахуй буюу атрын 1, 2-р аяны түүхэн замнал аялал, морин болон явган аялал, малчин айл, нүүдлийн ахуй-зан заншил амьдралтай танилцах зэрэг аялалуудыг манай аймагт хөгжүүлэх боломжтой. 2023-2024 онд Сэлэнгэ аймаг нь Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн санаачилгаар хэрэгжүүлж буй “Тэрбум мод” үндэсний хөдөлгөөнд тарьц суулгац нийлүүлэгч аймаг, “Хүнсний хангамж-Хүнсний аюулгүй байдал” хөдөлгөөнд Монгол Улсынхаа хүн ардыг эрүүл, экологийн цэвэр бүтээгдэхүүнээр хангаж, тэргүүлэх чиглэлтэй оролцохоор холбогдох арга хэмжээнүүдийг авч байна.

• Ази Европыг холбосон олон улсын төмөр зам, хатуу хучилттай засмал зам аймгийн нутаг дэвсгэрээр дайран өнгөрдөг дэд бүтэц бүрэн хөгжсөн аймаг.
• Аймгийн төв нь төмөр зам болон асфальтан хучилттай замаар нийслэлтэй холбогдсон.
• 17 сум, 6 тосгон цахилгаан эрчим хүчний нэгдсэн сүлжээнд бүрэн холбогдсон.
• 14 сумын төр төсвийн болон аж ахуйн нэгж байгууллага нь төвлөрсөн дулаан хангамжийн системд холбогдсон
• 16 сум суурин газар нь өндөр хурдны шилэн кабелийн сүлжээнд холбогдож нийт өрхийн 90 хувь нь интернэт сүлжээнд холбогдсон
• Үүрэн холбооны сүлжээг өргөжүүлж, хэрэглэгчдийн тоог жил бүр нэмэгдүүлэн, 2022 оны байдлаар нийт иргэдийн 98.1 хувь нь гар утас хэрэглэж, үүнээс ухаалаг гар утасны хэрэглээ 96,2 хувьд хүрсэн.
• Төмөр зам ба авто замын гол зангилаа нутаг бөгөөд хилийн байнгын чухал гарцын нэг
• Аймгийн 17 сумын 70 гаруй хувь нь буюу 12 сум нь хатуу хучилттай замаар холбогдсон.
• Бензин шатахууны үнэ харьцангуй хямд, 1-3-т эрэмбэлэгддэг
• Уст цэгийн хүртээмж сайн

• ДНБ-ний хэмжээгээр гуравдугаарт ордог
• Аж үйлдвэр, барилгын салбарын борлуулалт болон энэ салбарын хөгжлөөр улсад 3-5 дугаар байрт эрэмбэлэгддэг
• Монгол улсын газар тариалангийн гол бүс нутаг
• Тариалсан талбайн хэмжээгээр улсад нэгдүгээрт
• Улсын хэмжээний үр тарианы 50-60 хувь, төмс хүнсний ногооны 25-30 хувийг үйлдвэрлэдэг
• Эрчимжсэн мал ахуйг хөгжүүлэх бааз суурь сайтай
• Алтанбулагийн чөлөөт бүсээр дамжин гадаад худалдааны эргэлт болон зорчих хөдөлгөөний урсгал ихтэй
• Байгалийн баялагийн нөөц ихтэй (ус, ой мод, хөрс, ургамал, элс, жимс жимсгэнэ гэх зэрэг байгалийн дагалдах баялаг) бөгөөд түүнийг дагасан жижиг, дунд үйлдвэрлэл хөгжсөн
• Уул уурхайн үйлдвэрлэл хөгжсөн
• Байгалийн үзэсгэлэнт газар болон газар тариалан, эрчимжсэн мал ахуйн үйлдвэрлэлд түшиглэсэн аялал жуулчлал хөгжих таатай нөхцөлтэй
• Том зах зээлүүдэд ойр байрлалтай нь бүтээгдэхүүний борлуулалтад эерэг нөлөөтэй
• Бизнес эрхлэгч, аж ахуйн нэгжийн тоогоор 2-3 дугаарт эрэмбэлэгддэг
• Томоохон аж ахуйн нэгжийн тоогоор улсад 6 дугаарт эрэмбэлэгддэг

• Нийслэл Улаанбаатар хотоос харьцангуй ойр, 320 км-т оршдог
• Нийслэлийн дараа орох хоёр том хоттой буюу хоёр том зах зээлд ойр байршилтай
• ОХУ-тай хил залгаа, Алтанбулаг боомттой нь гадаад худалдааны таатай нөхцөл болдог
• Орхон Сэлэнгийн сав газар байршилтай нь газар тариалан эрхлэхэд таатай
• Байгалийн нөөц, ашигт малтмал элбэг нь уул уурхайн үйлдвэрлэл эрхлэх таатай нөхцөл болдог. Аймгийн нутгийн баруун хойд хэсгээр юрийн хурдас, өмнөд хэсгээр нь герциний боржин, зүүн хэсэгт гүний боржин тархсан, Улаантолгой, Шарын голын нүүрс, Төмөртэй, Төмөртолгойн төмөр, Их алтат, Бугант, Толгойтын алт болон барилгын материалын нөөц элбэг.
• Байгалийн үзэсгэлэнт газар олонтой, аялал жуулчлал хөгжихөд тааламжтай